Door tentoonstellingen te populariseren, vergroten musea hun doelgroep. Rijk of arm, homo of hetero, bekend of onbekend: de geportretteerden bereiken nieuw publiek.
De tentoonstelling High Society in het Rijksmuseum is zowel verrassend als vertrouwd. Het onderwerp–excessieve rijkdom en macht–is van toepassing op de huidige maatschappelijke verhoudingen, maar jaagt ook kunstcritici op de kast, vanwege de afwezigheid van een stevig theoretisch raamwerk. Aansprekende onderwerpen maken deze tentoonstellingen toegankelijk voor terloopse bezoekers, die worden uitgenodigd een vreemde wereld in te stappen; eentje die niet overeenkomt met hun eigen sociale status, seksuele oriëntatie of opleidingsniveau. Musea kunnen zich afvragen of dit soort populariserende invalshoeken, die bedoeld zijn om de bezoekersaantallen te verhogen, bijdragen aan hun missionstatement of niet.
Another Kind of Life: Photography on the Margins
Barbican, London, Great Britain
Deze tentoonstelling in het Barbican is opgezet rondom een serie foto’s van twintig fotografen, die verschillende subculturen uit de westerse maatschappij in beeld brengen. De foto’s belichten de private en publieke levens van travestieten, transseksuelen en andere mensen uit het nachtleven, van 1950 tot het heden. Bezoekers krijgen zo een indruk van plekken die slechts enkelen buiten de LGBTQI+ gemeenschap bezoeken. Op die manier zorgt de expositie voor bewustwording en acceptatie van minderheden. De uitdagende tentoonstelling is gericht op een breed publiek.
David Hockney: 82 Portraits & 1 Still Life
Guggenheim Bilbao, Spain
Het werk van Hockney is over de hele wereld bekend en omvat vele technieken en stromingen, maar de opzet van deze tentoonstelling is zeer consistent. Hockney portretteerde 82 vrienden ten voeten uit, en hij schilderde elk portret in een tijdsbestek van drie dagen. Critici die de eerste tentoonstelling in de Royal Academy of Arts in Londen bezochten, waren ontsteld. Verschillenden van hen klaagden over een gebrek aan herkenbaarheid van de geportretteerden, wat een gevolg was van de grove, snelle penseelstreken die de schilder hanteerde. Maar dergelijke kritiek negeert dat wat de tentoonstelling zo speciaal maakt: de toegang die ze bezoekers verleent tot Hockney’s vriendenkring in Los Angeles. De expositie is overdonderend in schaal, monotonie, en kunsthistorisch kader, waardoor ze alle soorten bezoekers aanspreekt. Kortom: een indrukwekkende portrettententoonstelling.
Zanelle Muholi: Faces & Phases
Zeitz MOCAA, Cape Town, South Africa
Het Zeitz MOCAA in Kaapstad ging pas open in 2017, maar verlegt met een serie portretten van mensen uit de Afrikaanse LGBTQI+ gemeenschap nu al de grenzen van hedendaagse kunst in Zuid-Afrika. Wat begon als een reeks foto’s van lesbiennes uit Johannesburg, dijde al snel uit tot een serie portretten van in Zuid-Afrika gemarginaliseerde groepen mensen, op basis van seksuele oriëntatie en identiteit. Het museum heeft een verreikend missionstatement, dat eindigt met de woorden: ‘toegankelijk voor allen’. De tentoonstelling, die bezoekers in staat stelt om kennis te nemen van Afrikaanse kunst uit de eenentwintigste eeuw, vormt daarvan een uitstekende uitwerking.
Cézanne: Portraits
National Portrait Gallery, London, Great Britain
Soms is een portrettententoonstelling bijzonder omdat die toegang verschaft tot de belevingswereld van de geportretteerden, en soms omdat die toegang verschaft tot de werken als zodanig, omdat ze onderdeel zijn van een privécollectie. Cézanne: Portraits is bijzonder in beide betekenissen. Bijna alle afgebeelde mensen waren vrienden van Cézanne. In deze traditioneel opgezette tentoonstelling wordt enorm veel aandacht geschonken aan gerelateerd kunsthistorisch onderzoek, dat werd vastgelegd in een uitgebreide catalogus. Daarnaast kwam ook nog een meer publieksvriendelijke publicatie uit. Het museum heeft überhaupt een rijke traditie in het uitgeven van catalogi die voldoen aan de hoogste wetenschappelijke standaard en toegankelijk zijn voor een breed publiek.
